Daar zaten wij dan. Letterlijk en figuurlijk in het hart van de stikstofcrisis. Perfecte timing! PvdA Duurzaam had deze bijeenkomst gepland een aantal sprekers uitgenodigd die direct betrokken zijn bij het onderwerp. Willem van Laarhoven, al jarenlang betrokken bij de veehouderij; William Moorlag, lid Tweede Kamer en Rik Grashoff, lid Gedeputeerde Staten Brabant. Rik moest helaas op de avond zelf verstek laten gaan vanwege een stikstofcrisis, die twee dagen later leidde tot het vertrek van de CDA-gedeputeerden uit het dagelijks bestuur. Zij konden niet verder nu hun eigen partij zich had afgekeerd van het coalitieprogramma. En een kabinet dat zwoegt over de oplossingen om deze crisis te bezweren maar ook deze week aangaf komende vrijdag na het wekelijkse kabinetsoverleg nog niet met DE oplossingen te kunnen komen. Mogelijke oplossingen waar men aan denkt: maximum snelheid van 100 kilometer op de snelweg; een autoloze zondag of de oplossing zoeken bij de koeien; koeien op dieet of minder koeien. Ik waande mij in 1973; de gewichtige toespraak van Den Uyl waarbij we zuinig moesten zijn met energie; er inderdaad autoloze zondagen waren; de kachel een graadje lager moest en de gordijnen dicht.
Alleen deze keer gaat het niet om een olieboycot maar om de PAS en PFAS normstelling. De uitstoot van CO2 en stikstof moet teruggebracht worden. We kunnen niet langer op de pof leven op onze planeet. En meer in het bijzonder heeft de Raad van State er een stokje voor gestoken dat mooie beloftes werden gedaan bij bouw- en wegenprojecten om bij te verwachten stikstofuitstoot deze te compenseren, maar dat daar in de praktijk niets van terecht kwam. De overheid moet haar eigen normstelling handhaven. De effecten op het milieu en meer in het bijzonder op de beschermde Natura 2000 natuurgebieden moeten teruggedrongen worden.
Vervolgens gaan er golven van protest door het land. Klimaatactivisten blokkeren de tramrails in het centrum van Amsterdam. Boeren gaan massaal de weg op naar het centrum van de macht Den Haag en creëren enorme files. Een goed voorbeeld doet volgen dachten de bouwers en ook zij trokken op naar Den Haag. Maar ja, niet alles wordt vanuit Den Haag bepaald. Dus trokken de boeren vervolgens naar de verschillende provinciehuizen om hun eisen kracht bij te zetten. De provinciebesturen stellen milieuregels voor stikstof op. De boeren moeten aanpassingen doorvoeren in hun stal om aan deze eisen te kunnen voldoen en zijn het niet eens met deze in hun ogen veel te strenge milieuregels. Boeren, bouwers en politici bezetten avond aan avond de tafels van de verschillende talkshows.
Het onderwerp staat op de kaart en op het netvlies. Maar nu de oplossingen. Oplossingen in het verkeer zoals het beperken van de maximum snelheid of de autoloze zondag zijn op het grote geheel marginale oplossingen. Op het terrein van transport zouden de oplossingen dan eerder liggen bij de lucht- en zeevaart. Maar deze sectoren vallen voorlopig nog steeds buiten de set van rekenmodellen en buiten de set van oplossingen. En terechte opmerkingen die door de boeren en bouwers o.a. gemaakt worden dat deze sectoren net zo hard moeten worden aangepakt en dat zij zich in die zin soms “gepakt” voelen. De oplossingen liggen dus toch vooral in de agrarische sector. En dan niet in het opleggen van een algemene maatregel van bestuur, maar maatwerk voor de verschillende sectoren. Karin Jeurink, statenlid uit Gelderland, vertelde ons deze avond dat zij stappen maken in de stikstofcrisis. Keukentafelgesprekken met agrarische ondernemers en een transitiefonds voor de inclusieve landbouw zijn bij hen instrumenten die werken. “Je onderhandelt niet over de uitspraak van de Raad van State, maar je gaat het gesprek aan; toont leiderschap en voert uit!” is haar credo om uit de crisis te komen. En zij merkte terecht nog op “het lijkt nu of alle bouwprojecten stil liggen, maar kleine bouwprojecten kunnen gewoon doorgaan.”.
De politiek staat voor een enorme uitdaging!
Wij wonen in een dichtbevolkt land met een agrarische sector die gegroeid is. De sector moet grondig hervormd worden, maar wel op een sociaal verantwoorde manier. Dat is een project van jaren.
De oplossingen liggen in de kwaliteit en kwantiteit. Als boeren een belangrijk aandeel hebben in het bruto nationaal product en uiteindelijk van het totaal slechts 0,9% opstrijken, dan wringt de schoen ook ergens anders. Zij worden gedwongen tot grootschalige en intensieve bedrijfsvoering vanwege de kostprijs van hun producten. En zijn dus heel veel andere partijen die veel geld verdienen aan de productie van agrarische producten. De oplossingen van deze crisis zijn heel divers. Het vlottrekken van het verlenen van vergunningen; een actief grondbeleid; een transitie naar duurzame landbouw; het eerlijk beprijzen van landbouwproducten; terugdringen van de consumptie van dierlijke producten; aanpassingen in het fosfaatrechtensysteem en het afsluiten van een breed landbouw en voedsel akkoord.
U begrijpt, wij hadden deze avond ook niet DE oplossing, maar de noodzaak om te veranderen en de bereidheid om daar te komen werd wel breed gevoeld. Wij, PvdA Duurzaam, gaan verder! Onze themawerkgroep Economie organiseert in 2020 een bijeenkomst over de eerlijke beloning voor landbouw producten. Wij houden contact met de Jonge Socialisten (JS). En ook vindt op het landbouw dossier intensief overleg plaats met andere partijen in het Duurzaam Overleg Politieke Partijen (DoPP). Wil je op de hoogte gehouden worden en onze nieuwsbrief ontvangen, meld je dan hier aan. Zou je graag actief betrokken willen zijn bij één van onze themagroepen Energie of Economie. Je bent van harte welkom. Stuur dan een mail aan : [email protected].
