Verslag PvdA Duurzaamheidscafé 8 juli Amershof, Amersfoort met Ernst Jan Kuiper en Alma Metten
Nederland staat er gekleurd op! Zowel als het gaat om het terugdringen van de CO2 uitstoot als ook het subsidiëren van fossiele brandstoffen. Ernst Jan Kuiper (Milieudefensie, Extinction Rebellion) en Alma Metten (oud EP PvdA) benaderden de klimaatcrisis beiden vanuit hun eigen expertise en gaven advies wat elke actief PvdA-lid kan doen.
Realiseren klimaatdoelstellingen
Ernst Jan lichtte toe dat er duidelijke afspraken zijn gemaakt in het Parijs akkoord; nl. het beperken van de opwarming van de aarde èn dat de rijke landen er harder aan moeten trekken dan de arme landen. De wereldwijde temperatuurstijging staat constant in de belangstelling, maar dat de rijke landen er harder aan moeten trekken dan de arme en de laatste juist geholpen moeten worden krijgt heel weinig aandacht. Volgens de IPCC rapportages en het klimaatakkoord moet de CO2 uitstoot teruggedrongen worden. Volgens de huidige berekeningen is er slechts 50% kans dat deze doelstellingen gehaald worden. Er wordt aangenomen in de huidige set van doelstellingen dat er straks na 2050 op brede schaal technieken beschikbaar zijn om stikstof af te vangen, maar het is zeer de vraag of deze aanname wel realistisch is. Want of er is heel veel grond voor nodig, of de techniek kost veel water en energie. Als deze technieken niet gerealiseerd worden dan zullen we in 2040 al klimaatneutraal moeten zijn om de doelstellingen nog te halen. Dat betekent dat de uitstoot jaarlijks met 11% teruggedrongen moet worden. Er moet dus in de praktijk nog harder aan getrokken worden. Het Nederlandse gemiddelde is naar verhouding hoger dan het Wereldwijd gemiddelde of het gemiddelde van een ontwikkelend land. Ernst Jan kan niet uitleggen dat Nederland meer doet dan een arm land, omdat wij over de hele tijdlijn tot aan 2050 meer blijven uitstoten dan het wereldwijd gemiddelde. Helaas worden in de nationale cijfers de uitstoot van internationale lucht- en scheepvaart nog niet eens meegenomen, maar dat is circa 5% van de totale uitstoot.
In Nederland zie je ook de effecten van klimaatverandering; meer wateroverlast en meer droogte, hitte en op lange termijn zeespiegelstijging. Klimaatwetenschappers wereldwijd zijn veel banger voor het kantelpunt; het zgn. “tipping point”. Zij zien al zorgelijke ontwikkelingen op o.a. Groenland, de Barentszee en het permafrost. Als zo’n tipping point bereikt wordt kan dat tot grote en abrupte veranderingen leiden. We MOETEN dus zo min mogelijk over die 1.5˚C heen gaan. Je ziet dat vanaf 1985 de temperatuur elke tien jaar met 0,2 graad stijgt. Tijdelijk kunnen we in 2024/2025 al over de 1,5˚C heen gaan. Ernst Jan geeft aan dat er ook goed nieuws is: Zon-, wind- en elektrisch vervoer wordt spectaculair goedkoper. En dan neem je nog niet eens de gezondheidsschade en klimaatschade mee, waar het ook een positief effect op heeft. Het tempo moet dus omhoog. Het IPCC stelt dat de wereldwijde uitstoot met 52-75% omlaag kan in 2030, met niet al te veel aanpassingen. Daarbij hoort ontbossing tegen gaan, aanpassing landbouw, minder vliegen, minder vlees eten. Het vergt wel een radicale verandering op allerlei terreinen. Ook het IPCC zegt iets over fossiele subsidies. Subsidies zijn inefficiënt; zij komen vooral terecht bij degenen die het niet nodig hebben; degenen die nu op grote schaal gebruik maken van de fossiele infrastructuur. Zij stellen dat dit aanpakken zo’n 10% reductie oplevert. En in het laatste IPCC rapport is nu voor het eerst een hoofdstuk gewijd aan gedragsverandering. In Nederland wil 75% een strenger klimaatbeleid.
De vraag tot slot aan Ernst Jan; wat moeten wij doen? Blijf keihard roepen dat we de doelstellingen niet halen; sluit je aan bij een actie. Zorg ervoor binnen je gemeenteraad dat de gemeente het demonstratierecht maximaal faciliteert. Het hoeft niet allemaal heftig, je kan ook een lokale energie coöperatie opstarten of je aansluiten bij grootouders voor het klimaat, maar WORDT ACTIEF!
Subsidies fossiele brandstoffen
Alma Metten heeft onderzoek gedaan naar de subsidiëring van fossiele brandstoffen. In essentie kun je stellen dat naarmate brandstoffen vervuilender werden, ze minder werden belast. Onder subsidiëring wordt verstaan korting of zelfs vrijstelling. Grootgebruikers betalen minder naarmate zij meer gebruiken. Terwijl voor de kleingebruikers juist geldt dat zij meer belasting moeten betalen met het idee erachter dat zij dan zuiniger omgaan met aardgas en elektriciteit. Het idee ligt in de zestiger jaren; dat was het industriebeleid. Men heeft toen de gasbel in Groningen gevonden en men wilde zo veel mogelijk energie intensieve bedrijven naar Nederland halen. Wij hadden goedkoop gas en wij maakten het zo interessant mogelijk voor energie intensieve bedrijven om zich in Nederland te vestigen. De basis voor het systeem is volledig weggevallen maar het systeem blijft in stand. In 2020 is er op verzoek van Kamerleden een onderzoek gedaan naar hoeveel behelst die subsidies en dat was destijds 4,2 miljard. Alma is het toen zelf uit gaan rekenen en kwam toen op 17,3 miljard en de gegevens waren toen nog niets volledig. Vorig jaar kwam er meer info vrij en toen bleek dat het totale bedrag veel hoger was. Belangrijkste punten van verschil: waar de regering en hij het over eens waren was al 13 miljard. Verschil: op de vrijstellingen van een aantal grote energie bedrijven (voor accijnzen en energie belasting) heeft de regering geen goed zicht. Dat is zo’n 10 miljard. De overheid stelt: zij betalen niets dus houden wij ook niets bij. Naar aanleiding van zijn onderzoek heeft de regering toegegeven dat er meer te bereken is dan zij eerder toegaven. En wat nog helemaal niet meegenomen wordt in de berekeningen is het BTW voordeel. Want als je wel belasting gaat heffen, dan moet hier ook BTW over betaald worden. Dat kan nog eens extra 5 miljard opleveren. Er is een ambtelijke werkgroep gestart die met een betere berekening zou komen. Die zouden voor de zomer met het resultaat komen. Maar die resultaten zijn nog niet bekend. Die 31 miljard is 10% van de belasting die binnenkomt. Wat kunnen wij eraan doen? De oplossing bestaat uit twee elementen: belastingkorting en belasting vrijstelling. Belastingkorting kan Nederland zelf afschaffen. Vrijstelling moet binnen Europese wetgeving worden geregeld. De veelgehoorde klacht is dat bedrijven zullen vertrekken als de belastingen worden verhoogd. Maar de kans dat dit daadwerkelijk gebeurd is niet zo groot. Bovendien is deze tendens vergelijkbaar in andere landen en zullen bedrijven daar tegen dezelfde belastingaspecten aanlopen. Het CPB analyseerde de effecten van de verhoging van CO2 belasting op bedrijven en dan blijkt dat zij nauwelijks weggaan, maar dat zij zich zullen aanpassen (Carbon costs and industrial firm performance: Evidence from international microdata). Als politici zeggen dat het niet kan dan moeten wij vragen of het dan wel realistisch is dat bedrijven deze voordelen houden en ondertussen schade aanbrengen aan gezondheid, milieu en natuur. En als er dan toch een paar energie intensieve bedrijven uit Nederland verdwijnen, dan moeten wij accepteren dat wij nu in een situatie zitten waarbij wij zuinig moeten zijn met energie. We kunnen er maar een ding tegenover stellen: wij hebben ons gecommitteerd aan Europese regels. Een andere optie is mededingingsbeleid. De bedrijven (grootgebruikers) krijgen korting t.o.v. de kleingebruikers. Misschien is het haalbaar om de regering te dwingen in het kader van mededingingsbeleid.
Alma heeft bij eerste onderzoek en bij het tweede onderzoek alle resultaten naar alle Kamerleden gestuurd. Hij wil zo breed mogelijk werken. D66 maakt er echt reclame voor. Dat zouden wij ook (Pvda/GL) ook moeten doen. De vraag ook aan Alma is; wat kunnen wij doen? Alma geeft de suggestie dat je op lokaal niveau een motie in kunt dienen om de landelijke politiek oproep te roepen om fossiele subsidies te stoppen. Je kunt op lokaal niveau vragen om geen reclame uitingen meer toe te staan voor fossiele brandstoffen zoals goedkope vliegtickets.
Voor meer achtergrond informatie over de berekeningen van Alma Metten, klik hier! Hoe kijkt de overheid tegen dit overwerp aan, klik op deze link!
